Door Herman Hakvoort
Mensen zitten soms vast in een starre manier van denken en de wereld te beleven. Dit vastzitten in denkpatronen zal er voor zorgen dat het leven maar op een zeer beperkte manier wordt bekeken en dat er ook vaak kansen onbenut blijven. Deze gedachten hebben een invloed op je gevoelens en gedrag. Belangrijk is om tijdig deze denkpatronen te doorbreken en er ook bij stil te staan hoe deze zijn ontstaan. Vaak vloeien ze voort uit irrationele gedachten. Oplossingen zoeken en actie ondernemen om dit aan te pakken is de boodschap.
Angst en tunnelvisie:
Vaste denkpatronen komen vaak voor bij mensen die een angst of tunnelvisie ontwikkeld hebben. Angst voor het onbekende, drempelvrees en schrik voor verandering of vernieuwing zijn hiervan de kernwoorden. Door op deze manier te blijven denken en acteren komt er bijna geen schot in de zaak om de levenskwaliteit te verbeteren. Het resultaat is dat deze manier van denken, gevoelens en gedrag een cyclus is die niet meer doorbroken wordt. De wereld lijkt nog maar heel klein en we botsen steeds meer op gevangen lijken te zijn in deze beperkte leef- en denkwereld. Op deze manier geraakt men meer en meer in een isolement terecht dat men door die bepaalde manier van denken en ernaar handelen zelf heeft opgebouwd.
Doorbreek je denkpatronen:
Vernieuwing aanbrengen en je manier van denken echt aanpakken kan er voor zorgen dat je leefwereld verruimd wordt en er letterlijk een nieuwe wereld voor je blijkt open te gaan. Hierbij is het handig om stil te staan waarom je bepaalde gedachten hebt. Klopt het echt over hoe je de wereld aanschouwt? Is jou visie over bepaalde dingen wel correct? Zijn je vooroordelen wel terecht? Waarom ben je bang om een nieuwe uitdaging aan te gaan?
Ervaringen en automatische denkschema's:
Denkpatronen ontstaan door ervaringen die we opdoen in de maatschappij. Deze denkpatronen worden vertaald naar automatische denkschema's in onze hersenen. Dit automatiseringsproces zorgt er voor dat we toekomstige ervaringen zeer snel zullen beoordelen. Het is reactie van onze hersenen om niet meer te lang te moeten stilstaan bij dingen. Maar deze automatische denkschema's zullen er ook vaak voor zorgen dat we zaken foutief aanschouwen en te snel een conclusie over iets maken.
Gecontroleerd nadenken:
Het gecontroleerd nadenken over iets kan hiervoor oplossingen bieden, maar dit kost veel energie en daarom zullen we zeer vaak aan 'overgeneralisatie' doen. Juist alleen al omdat we 'lijken' geconfronteerd te worden met iets dat in onze ogen veel voorvalt nemen we die dingen aan als vanzelfsprekend en logisch en verwachten we dat we in de toekomst hier meer kans op hebben dat ze terug gaan voorvallen.
Overgeneralisatie:
Stel dat je twee keer achter elkaar op korte termijn autopech hebt gehad. Zo kan je gaan zeggen dat 'je altijd pech hebt met je auto' en een gedachte creëren dat je als je de volgende keer met de auto gaat rijden 'je wel weer autopech zal hebben'. Een conclusie zou zijn dat je in de toekomst niet meer met de auto gaat rijden hierdoor. Op deze manier ben je al bezig met voor jezelf beperkingen op te leggen. Ook al is het bijvoorbeeld een oplossing om de fiets te nemen, toch loop je nu weg van een situatie die je zou kunnen aanpakken door wat moeite te doen, want je lost het probleem met de auto in dit geval niet echt op. Je vlucht er van weg. Het benoemen van iets met 'altijd of nooit' is een vorm van overgeneralisatie. Het is een 'altijd of nooit' manier van denken. Uitspraken zoals 'ik heb ook altijd tegenslag, 'er kan ook nooit iets meezitten he' zijn hiervan ook uitingen. Deze manieren van denken zullen roet in het eten strooien om werkelijk vooruit te gaan in het leven. Het neemt energie weg en zorgt ervoor dat je steeds minder gemotiveerd zult zijn om dingen te ondernemen. Hoe meer deze manier van denken de bovenhand zal nemen, hoe minder snel je iets aan je situatie zal kunnen veranderen of je er dus simpelweg bij neerlegt en je bezig bent met je leefwereld in te perken.
Irrationele gedachten:
Door ervaringen die we meemaken kunnen we dan ook vervallen in irrationele gedachten. Zwart denken, te perfectionistisch worden (denken dat je altijd alles perfect moet doen), overdreven zoeken naar bevestiging en als we die niet krijgen voor het minste in de put zitten, alsook onrealistische verwachtingen opleggen.
Doorbreek dit patroon:
Om van dit patroon af te geraken is het belangrijk om te gaan kijken of je gedachten wel kloppen. Zo kan je hierbij bijvoorbeeld bekijken hoeveel keer je in het laatste jaar al autopech hebt gehad. Misschien moet je je auto wel een keer naar een andere garage brengen om te herstellen? Je beperkte denkkader doorbreken en open staan voor nieuwe oplossingen en ideeën wordt ook wel 'thinking outside the box' genoemd.
Oplossingen:
Bekijk de dingen die zijn voorgevallen in de gehele context en beperk ze niet tot hetgeen wat slechts oppervlakkig waarneembaar is. Analyseer het probleem waarmee je geconfronteerd bent en zet hier opbouwende oplossingen tegenover.Te snel oordelen is altijd verkeerd. Ook al is het misschien qua frequentie in toenemende mate voorgevallen, is het praktisch onmogelijk dat iets 'altijd' of 'nooit' zal voorvallen. Benoem de feiten en hetgeen is voorgevallen concreet. Relativeren is hier dus het codewoord bij. Onderneem actie en blijf niet bij de pakken zitten als er iets tegenzit.